Son günlerde ulusal medyada yer alan, tarafıma yöneltilen sorulara cevaben “e-defter” uygulamasına dair usul ve esaslar hakkında bu yazıyı yazmayı gerekli gördüm.

            Bilgi ve iletişim teknolojileri son 15 yılda büyük bir hızla gelişerek günlük hayatımıza girmiş, işletmelerde de yoğun olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Eski usul ve sistemler geride bırakılarak teknolojinin kullanılması ile işletmeler zamandan tasarruf etmiş, işlem maliyetlerini azaltmış, işlemlerini hızlandırmış, bilgi depolama maliyetlerini en aza indirmiş, doğru zamanda üretim yapmak gibi pek çok fayda elde etmişlerdir. İşletmelerin kapasitelerini ve rekabet gücünü olumlu yönde etkileyen bu gelişmeler, internet ve iletişim alt yapısıyla birlikte, elde edilen bilgilerin uzak mesafelere çok hızlı bir şekilde ve çok düşük maliyetle iletilmesini sağlamıştır. İşletmelerin gelecekte de başarılı olabilmeleri ve varlıklarını koruyabilmeleri için güvenilir, uluslararası standartlara uygun raporlar üretebilmeleri bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmelerle zorunlu hale gelmiştir.

            Tüm bu gelişmeler neticesinde Vergi Usul Kanunu'nun mükerrer 242'inci maddesine istinaden Maliye Bakanlığı da vergi kayıp ve kaçaklarını en aza indirmeyi hedefleyerek “elektronik defter” projesini uygulamaya koyuyor. Bu projenin hayata geçirilmesi (defterlerin veri standardı ve veri formatının tanımlanması ile defterlerin elektronik ortamda tutulması, aktarılması, arşivlenmesi ve onaylanmasına ilişkin teknik ve hukuki altyapı) için, Maliye Bakanlığı ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı beraber çalışmaktadırlar. Elektronik ortamda tutulacak yasal defterlerden; yevmiye defteri ve büyük defter için uygun veri formatları tespit edilmektedir.

Öncelikle Büyük Mükellefler Vergi Dairesine kayıtlı mükelleflerden başlayacak olan bu yeni uygulama zamanla diğer mükellefleri de kapsayacak şekilde genişletilecektir.

Elektronik defter uygulamasıyla birlikte işletmelerin gelir ve gider kalemlerindeki tüm ayrıntılar, elektronik ortama taşınacak, halen sadece bilanço, gelir tabloları ve dipnotları görebilen Gelir İdaresi hesap kalemlerindeki her ayrıntıdan haberdar olacak, defter ve belgeye temas etmeden risk analizi fırsatını elde edecektir. İşletmenin incelemeye alınmadan da net tespitler yapılabileceği e-defterde çeşitli kontrol mekanizmalarına da yer verilerek, yanlış ve hatalı işlemlerde sistem uyarı verecektir.

Denetim elemanları da aylar süren denetimlerde işletmenin defterlerini ve belgelerini alıp, her şeye bakmak yerine, yapılan risk analizleri doğrultusunda nokta vuruş yöntemiyle denetim yapabileceklerdir.

            Gelir İdaresi Başkanlığı, e-defter uygulaması ile denetim kapasitesini güçlendirip, yaptırımların caydırıcılığını artırarak “kayıt dışı ekonomiyle mücadele stratejisi eylem planı” kapsamında büyük bir adımı daha atmış bulunmaktadır.

S.M.MALİ MÜŞAVİR

 SEYHAN BILTIR