Bir insanın, bir otobüste kendi yerini yaşlı bir kadına vermesinin nedeni nedir? Sokakta yürürken, bazıları elindeki kâğıt mendili atacak çöp kovası ararken, neden bazıları hiç düşünmeden yere atar? Neden bazı insanlar, gittikleri lokanta ve kafelerdeki tuvaletleri kendi evlerindeki gibi özenle kullanırken, bazıları oraya bir daha hiç dönmeyecekmiş gibi hoyratça kullanırlar? Neden bazı çalışanlar işyerlerini, kendilerine aitmiş gibi sahiplenirken, bazıları düşman malı gibi görürler?

İnsanların da, şirketlerin de davranışlarını belirleyen, onların sahip olduğu değerlerdir.

Bir bakkalın sahip olduğu dünya görüşü ve değerleri, onun davranışlarını belirler. O bakkalın yanında kısa bir süre çalışan bir çırak bile, bakkalın hangi değerlere sahip olduğunu kolayca anlar. Yanında çalışanların haklarını verip vermediği, müşterilerine ahlaklı davranıp davranmadığı, çevredeki esnafla kurduğu ilişkiler… Bu davranışların hepsinin arkasında, bakkalın sahip olduğu değerler vardır. Bu konuyu yazıya aktarmamdaki en büyük etken hiç şüphesiz haberlere konu olan İrlandalı turistin esnafımızla tartışmasıdır. Trajik-komik kahkahası bol bir haber olsa da değerlerimizden ne kadar uzak olduğumuzu bir kez daha gördüm, kanıtsadım, hayıflandım. İtiraf etmeliyim içimden ”Bizim esnafımıza müstahak” dedim, böylelerine her zaman da derim.

Bir bakkalın, kendi değerlerini yanındaki çırağına aktarması ve çırağın da zamanla bakkalla aynı değerlere sahip olması mümkün olsa da, büyük bir şirkette liderin kendi değerlerini, bütün çalışanlara aktarması kolay bir iş değildir. Buraya nereden geldik diyeceksiniz? Okursanız hak vereceksiniz. Tek bir insanda buluşan güzel değerler o kavgaya sebep olmaz, güzel bir üslupla olayı örtebilirdi diye düşünüyorum. Büyük şirketlerdebuluşan güzel değerler ise bence hazinedir ve kurumun benimseyeceği değerlerin hangileri olacağı ve bunların çalışanlara nasıl benimsetileceği, sistemli bir çalışma gerektiğinin en belirgin ifadesidir.

Değerlerini çok iyi özümsemiş bir çalışan, bir müşteriyle ilişkisi sırasında, hayatında ilk kez karşılaştığı bir sorunu bile, kimsenin onayına ihtiyaç duymadan, en doğru ve en etkin şekilde çözebilir.  Çünkü değerleri ona, doğru olanın ne olduğunu gösterir.

Şirket değerlerini, her çalışanın benimsemesi, şirketin tek bir vücut gibi  davranmasını sağlar. Değerler üzerine kurulu bir şirket kültürü –gözle görülmese de, elle tutulmasa da- dünyanın en sağlam yapısı olur. 

Anne babaların çocuklarına kendi aile değerlerini benimsetmek için çaba göstermelerinin nedeni, çocuklar evden uzaklaştıkları zaman, karşılaşacakları her durumda doğru kararı vermeleri, doğru tutumu takınmaları ve doğru davranışları sergilemeleri içindir. Çünkü insana her durumda “doğru” kararı verdiren, sahip olduğu tartışmasız değerleridir. Çocuklukta, gençlikte, yetişkin bir birey olduğumuzda, iş hayatında, aile yaşantımızda, sokakta, insan ilişkilerinde, hatta doğa ve hayvanları anlamada aslında bizi biz yapan özümüz, değerimizdir.

Şirketin değerleri,  sadece duvarlarda yazılı birer süs olmayıp, şirketin bütün kararlarına gerçekten yön vermeye başladığı takdirde, çok büyük bir rekabet avantajı elde eder. Çünkü bütün ürünler, bütün teknolojiler, bütün stratejiler, bütün iş modelleri, rakipler tarafından taklit edilebilirken, tek taklit edilemeyen, şirketin ve insanın sahip olduğu değerlerdir.

Değerler, insanların da, şirketlerin de pusulasıdır.

Saygılarımla…